Levypereira (disc | contribs) |
Levypereira (disc | contribs) |
||
Linha 5: | Linha 5: | ||
====Acaiuĩbuçú==== | ====Acaiuĩbuçú==== | ||
+ | Riacho afluente [[m.e.]] do '[[Guarûjaĩ]]' (Rio Gurjaú). | ||
− | '''Natureza:''' riacho | + | '''Natureza:''' riacho. |
− | '''Mapa:''' [[PRÆFECTURÆ PARANAMBUCÆ PARS BOREALIS, una cum PRÆFECTURA de ITÂMARACÂ]] | + | '''Mapa:''' [[PRÆFECTURÆ PARANAMBUCÆ PARS BOREALIS, una cum PRÆFECTURA de ITÂMARACÂ]]. |
− | '''Capitania:''' PARANAMBVCA | + | '''Capitania:''' PARANAMBVCA. |
− | + | ||
− | + | ||
'''Nome atual:''' Riacho das Moças - vide mapa [[IBGE]] Geocódigo 2602902 - Cabo de Santo Agostinho-PE. | '''Nome atual:''' Riacho das Moças - vide mapa [[IBGE]] Geocódigo 2602902 - Cabo de Santo Agostinho-PE. | ||
− | + | ||
+ | '''Nota:''' | ||
Constata-se que | Constata-se que | ||
− | a) o rio 'Acaiuĩbuçú' no [[BQPPB]] está plotado como afluente m.d. do 'Guarûjaĩ' (Rio Gurjaú), com foz a montante do engenho 'S. Bras' e a jusante do engenho sem nome (Engenho Gurjaú de Baixo); | + | a) o rio 'Acaiuĩbuçú' no [[BQPPB]] está plotado como afluente [[m.d.]] do 'Guarûjaĩ' (Rio Gurjaú), com foz a montante do engenho 'S. Bras' e a jusante do engenho sem nome (Engenho Gurjaú de Baixo); |
− | b) o engenho sem nome, na sua m.e. e próximo à nascente do 'Acaiuĩbuçú', é razoável supor que tenha o mesmo nome, 'Acaiuĩbuçú', Engenho Cajabuçu, citado nos documentos coevos, que está na m.e. do rio conhecido atualmente como Rio Cabussú, afluente m.e. do 'Pirápáma' (Rio Pirapama); | + | b) o engenho sem nome, na sua [[m.e.]] e próximo à nascente do 'Acaiuĩbuçú', é razoável supor que tenha o mesmo nome, 'Acaiuĩbuçú', Engenho Cajabuçu, citado nos documentos coevos, que está na [[m.e.]] do rio conhecido atualmente como Rio Cabussú, afluente [[m.e.]] do 'Pirápáma' (Rio Pirapama); |
− | c) no mapa PE-C [[(IAHGP-Vingboons, 1640)]] #40 CAPITANIA DE PHARNAMBOCQVE, estão plotados o 'R. Cajibuzŭ' (Rio Cabussu), tributário m.e. do 'Rº. Piripama', com o 'Ԑ Cajibusŭ' (Engenho Cajabuçu) na sua cabeceira, na m.e. ; | + | c) no mapa PE-C [[(IAHGP-Vingboons, 1640)]] #40 CAPITANIA DE PHARNAMBOCQVE, estão plotados o 'R. Cajibuzŭ' (Rio Cabussu), tributário [[m.e.]] do 'Rº. Piripama', com o 'Ԑ Cajibusŭ' (Engenho Cajabuçu) na sua cabeceira, na [[m.e.]] ; |
d) não conseguiu-se localizar nos mapas atuais nenhum riacho com foz a montante do engenho 'S. Bras' e a jusante do engenho sem nome (Engenho Gurjaú de Baixo) que se comporte como o que está desenhado no [[BQPPB]]. | d) não conseguiu-se localizar nos mapas atuais nenhum riacho com foz a montante do engenho 'S. Bras' e a jusante do engenho sem nome (Engenho Gurjaú de Baixo) que se comporte como o que está desenhado no [[BQPPB]]. | ||
Linha 38: | Linha 38: | ||
2) o rio 'Acaiuĩbuçú' no [[BQPPB]] deve ser interpretado como o Riacho das Moças, apesar desse riacho desembocar a montante do engenho sem nome (Engenho Gurjaú de Baixo); | 2) o rio 'Acaiuĩbuçú' no [[BQPPB]] deve ser interpretado como o Riacho das Moças, apesar desse riacho desembocar a montante do engenho sem nome (Engenho Gurjaú de Baixo); | ||
− | 3) o engenho sem nome na m.e. do 'Acaiuĩbuçú' do [[BQPPB]] deve ser associado ao Engenho Cajabuçu. | + | 3) o engenho sem nome na [[m.e.]] do 'Acaiuĩbuçú' do [[BQPPB]] deve ser associado ao Engenho Cajabuçu. |
− | + | ||
− | + | ====Citações:==== | |
►Mapa PE-C [[(IAHGP-Vingboons, 1640)]] #40 CAPITANIA DE PHARNAMBOCQVE, plotado, 'R. Cajibuzŭ' (Rio Cajabuçu - não é o rio plotado no [[BQPPB]] - vide nota acima), afluente m.e. do 'Rº. Piripama'. | ►Mapa PE-C [[(IAHGP-Vingboons, 1640)]] #40 CAPITANIA DE PHARNAMBOCQVE, plotado, 'R. Cajibuzŭ' (Rio Cajabuçu - não é o rio plotado no [[BQPPB]] - vide nota acima), afluente m.e. do 'Rº. Piripama'. | ||
Linha 51: | Linha 50: | ||
"O Pirapama, de curso muito maior, tem apenas um afluente, à esquerda, o Guarujai, de estirado trajeto e tão sinuoso quanto o Pirapama. O Guarujai tem um afluente, por sua vez, à direita, o Acaiumbuçu, e à esquerda dois, um sem indicação e o Içipubeba.". | "O Pirapama, de curso muito maior, tem apenas um afluente, à esquerda, o Guarujai, de estirado trajeto e tão sinuoso quanto o Pirapama. O Guarujai tem um afluente, por sua vez, à direita, o Acaiumbuçu, e à esquerda dois, um sem indicação e o Içipubeba.". | ||
− | + | * Nota: A citação aplica-se ao riacho que se conhece como Riacho das Moças. | |
►[[(Melo, 1931)]], pg. 187: | ►[[(Melo, 1931)]], pg. 187: | ||
Linha 61: | Linha 60: | ||
"ACAIAIBA e Acaiuiba (termo indígena) - O fruto é denominado vulgarmente Acaiû ou Cajú. ...". | "ACAIAIBA e Acaiuiba (termo indígena) - O fruto é denominado vulgarmente Acaiû ou Cajú. ...". | ||
− | + | * Nota: Propõe-se, neste estudo, interpretar 'Acaiuĩbuçú' = ''Acaiuiba'' + ''uçu'', cajueiro grande. | |
{{citacao1}} Levy Pereira{{citacao2}}PEREIRA, Levy{{citacao3}} | {{citacao1}} Levy Pereira{{citacao2}}PEREIRA, Levy{{citacao3}} |
Riacho afluente m.e. do 'Guarûjaĩ' (Rio Gurjaú).
Natureza: riacho.
Mapa: PRÆFECTURÆ PARANAMBUCÆ PARS BOREALIS, una cum PRÆFECTURA de ITÂMARACÂ.
Capitania: PARANAMBVCA.
Nome atual: Riacho das Moças - vide mapa IBGE Geocódigo 2602902 - Cabo de Santo Agostinho-PE.
Nota:
Constata-se que
a) o rio 'Acaiuĩbuçú' no BQPPB está plotado como afluente m.d. do 'Guarûjaĩ' (Rio Gurjaú), com foz a montante do engenho 'S. Bras' e a jusante do engenho sem nome (Engenho Gurjaú de Baixo);
b) o engenho sem nome, na sua m.e. e próximo à nascente do 'Acaiuĩbuçú', é razoável supor que tenha o mesmo nome, 'Acaiuĩbuçú', Engenho Cajabuçu, citado nos documentos coevos, que está na m.e. do rio conhecido atualmente como Rio Cabussú, afluente m.e. do 'Pirápáma' (Rio Pirapama);
c) no mapa PE-C (IAHGP-Vingboons, 1640) #40 CAPITANIA DE PHARNAMBOCQVE, estão plotados o 'R. Cajibuzŭ' (Rio Cabussu), tributário m.e. do 'Rº. Piripama', com o 'Ԑ Cajibusŭ' (Engenho Cajabuçu) na sua cabeceira, na m.e. ;
d) não conseguiu-se localizar nos mapas atuais nenhum riacho com foz a montante do engenho 'S. Bras' e a jusante do engenho sem nome (Engenho Gurjaú de Baixo) que se comporte como o que está desenhado no BQPPB.
Examinando a situação atual, concluí-se que:
1) o mapa PE-C (IAHGP-Vingboons, 1640) #40 CAPITANIA DE PHARNAMBOCQVE está correto;
2) o rio 'Acaiuĩbuçú' no BQPPB deve ser interpretado como o Riacho das Moças, apesar desse riacho desembocar a montante do engenho sem nome (Engenho Gurjaú de Baixo);
3) o engenho sem nome na m.e. do 'Acaiuĩbuçú' do BQPPB deve ser associado ao Engenho Cajabuçu.
►Mapa PE-C (IAHGP-Vingboons, 1640) #40 CAPITANIA DE PHARNAMBOCQVE, plotado, 'R. Cajibuzŭ' (Rio Cajabuçu - não é o rio plotado no BQPPB - vide nota acima), afluente m.e. do 'Rº. Piripama'.
►Mapa PE (Orazi, 1698) PROVINCIA DI PERNAMBVCO, plotado, 'Acauubuçû' (Riacho das Moças), na cabeceira do 'Acauubuçû', afluente m.d. do 'Guarujat' (Rio Gurjaú).
►(Câmara Cascudo, 1956), pg. 183-184:
"O Pirapama, de curso muito maior, tem apenas um afluente, à esquerda, o Guarujai, de estirado trajeto e tão sinuoso quanto o Pirapama. O Guarujai tem um afluente, por sua vez, à direita, o Acaiumbuçu, e à esquerda dois, um sem indicação e o Içipubeba.".
►(Melo, 1931), pg. 187:
"CAJABUSSÚ — Riacho afl. do Pirapama) — "Pode proceder de acayaba-uçú, significando cedro grande". (Th. S.. Ns. Ms.) — A. C.".
►(Margrave, 1648), História das Plantas, Livro III, Das àrvores, Capítulo II, pg. 93 descreve a árvore Acaiaiba (cajueiro):
"ACAIAIBA e Acaiuiba (termo indígena) - O fruto é denominado vulgarmente Acaiû ou Cajú. ...".
Citação deste verbete |
Autor do verbete: Levy Pereira Como citar:PEREIRA, Levy. "Acaiuĩbuçú (riacho)". In: BiblioAtlas - Biblioteca de Referências do Atlas Digital da América Lusa. Disponível em: https://lhs.unb.br/atlas/index.php?title=Acaiu%C4%A9bu%C3%A7%C3%BA_(riacho). Data de acesso: 24 de fevereiro de 2025.
|